| در پى اعلام نیاز «نیروى هوایى ایالات متحده» به یک سیستم هوابرد دوربرد براى مراقبت، شناسایى، و ردیابى همهگونه وسایل پرنده در هر شرایط جوى، با قابلیت اخذ و پردازش اطلاعات تحرکات دشمن و تعیین موقعیت نیروهاى خودى، دو طرح پیشنهاد شد. پیشنهاد بوئینگ، مدلى از هواپیماى ۷۰۷-۳۲۰ بود، و مکدانلداگلاس مدلى از دى.سى.-۸ را پیشنهاد کرد. در ۲۳ ژوئیه ۱۹۷۰ براى ساخت دو فروند پیشنمونه بهنام ئى.سى.-۱۳۷ دى. قرارداد اولیهاى با بوئینگ منعقد شد. بنا بود که یکى از پیشنمونهها به سیستم رادارى هیوز و دیگرى به سیستم رادارى وستینگهاوس مجهز شود. اولین پیشنمونه در نهم فوریه ۱۹۷۲ پرواز کرد، و پس از پنج ماه آزمایش‌هاى پروازى و گذراندن ۲۹۰ ساعت عملیات هوایى، برترى سیستم رادارى وستینگهاوس مشخص شد.
پس از اجراى آزمایش‌هاى مختلف با چهار فروند اولیه، تولید هواپیماى پیشنهادى بوئینگ، بهنام ئى.-۳ اى.، از ۱۹۷۵ آغاز شد. عمدهترین تغییرشکل واضح ئى.-۳ نسبت به ۳۲۰-۷۰۷، بشقاب بزرگ رادار است که بر روى دو پایه بر پشت هواپیما (به سمت عقب) نصب شده است؛ بهعلاوه، پایههاى جدید نصب موتور، تعداد کمتر پنجرهها، جابجایى درها، و قابلیت سوخت‌گیرى هوایى، اصلاحات جزئىتر دیگرند. بعضى از تغییرات درونى ئى.-۳، شامل موارد زیر است: تقویت سازه کفى، تدارک قسمت‌هاى ویژهاى براى استراحت خدمه، استفاده از سیستم‌هاى ارتباطاتى و پردازش اطلاعات، تجهیز دستگاه‌هاى کنسول‌هاى چندمنظوره، انجام سیمکشىهاى جدید، و نصب آنتن‌هاى متعدد در بال‌ها و بدنه.
رادار ئى.-۳ اى. آنتنى بهقطر ۷/۳۲ متر و ضخامت ۱/۵۲ متر دارد که صفحه افق را بهطور مکانیکى و از سطح زمین تا ارتفاع بالا را بهطور الکترونیکى پوشش مىدهد. آنتن این رادار، درون بشقابى بهقطر ۹/۱۴ متر و ضخامت ۱/۸۳ متر قرار گرفته است. این بشقاب به کمک سیستم هیدرولیک، با سرعت شش دور بر ثانیه در مواقع عملیاتى، و یک ربع دور بر ثانیه در زمان استراحت مىچرخد؛ حرکت بشقاب در زمان استراحت، براى جلوگیرى از سفت شدن روغن‌کارى یاتاقان‌هاست. برد این رادار، براى اهداف سطح‌پایین حدوداً ۳۷۰ کیلومتر ( ۲۰۰ ناتیکال مایل) و براى اهداف سطح بالا بیش از این مقدار است.
بهزودى ئى.-۳ براى صادرات هم عرضه شد که ایران و پیمان ناتو از اولین متقاضیانش بودند. فروش ئى.-۳ به ایران منتفى شد؛ ولى ناتو تعداد ۱۸ فروند از آن را در دوره سال‌هاى ۱۹۸۱ تا ۱۹۸۵ دریافت کرد. عربستان سعودى هم در ۱۹۸۶ پنج فروند ئى.-۳ اى. دریافت کرد؛ بهعلاوه، هشت فروند کى.ئى.-۳ اى. خریدارى کرد که اساساً از نوع آواکس نیستند، و صرفاً در نقش هواپیماى سوخت‌رسان/ترابرى خدمت مىکنند. در ۱۹۸۶ انگلستان هم خواستار خرید تعدادى ئى.-۳ (البته با موتورهاى اروپایى سى.اف.ام.۵) براى خدمت در نیروى هوایى شد. این درخواست به ساخت ئى.-۳ دى. انجامید.
هرچند بیشتر هواپیماهاى ئى.-۳ متعلق به «نیروى هوایى ایالات متحده» تا اواسط دهه ۱۹۹۰ فقط یک نیمه از عمر ۳۰،۰۰۰ ساعتى پیشبینى شده را گذراندند، و به همین دلیل هم عمر عملیاتى آنها تا سال ۲۰۲۵ پیشبینى مىشود، طبیعتاً سیستم‌هاى اویونیکى آنها چنین دوامى نداشته، و باید دائماً اصلاح شود. |
