| اف.-۱۴ جنگنده بال متغیر پیشرفتهاى است که بهدلیل سیستم‌هاى پیچیدهاش، به «کامپیوتر پرنده» مشهور شد. این هواپیماى بسیار گران‌قیمت، قادر به پرواز در همهگونه شرایط جوى با عملکرد بهینه است.
در اواخر دهه ۱۹۶۰ «وزارت دفاع ایالات متحده» براى کاهش ضعف هواپیماهایى مثل اف.-۴ و اف.-۱۱۱ در برابر تهدید هواپیماهاى میگ-۲۵، مناقصه وى.اف.ایکس. را براى ساخت یک جنگنده ناونشین جدید مطرح کرد. در آن زمان، شرکت نهچندان موفق گرومن با ناکامی‌هاى متعددى روبرو شده بود. از ژانویه ۱۹۵۹ تولید آخرین جنگنده دریایى گرومن، بهنام تایگر، متوقف شده بود. از آن به بعد، «نیروى دریایى ایالات متحده» قراردادهایى با شرکت‌هاى دیگر مثل مکدانل و ووت براى ساخت هواپیما منعقد کرده بود؛ درحالىکه قبلاً رابطه بسیار نزدیکى با گرومن داشت. اما اینبار، طرح پیشنهادى گرومن، از بین ۶،۰۰۰ طرح دیگر، برنده مناقصه وى.اف.ایکس. شد.
ویژگى بارز طرح گرومن، بال‌هاى متغیرش بود که باعث مىشد فضاى کمترى بر روى ناو هواپیمابر اشغال شود، به باند کوتاه‌ترى نیاز باشد، و در جنگ‌هاى نزدیک هوایى کارآتر عمل کند. حاصل کار گرومن، بهنام اف.-۱۴ (تامکت)، در ۲۱ دسامبر ۱۹۷۰ نخستین پرواز آزمایشى را با موفقیت انجام داد؛ ولى در دومین پرواز دچار سانحه شد. پس از رفع مشکل پروازهاى آزمایشى، پیشنمونه دیگرى ساخته شد، و از ۲۴ مه ۱۹۷۱ مجدداً آزمایش‌هاى پروازى آغاز شد.
از ویژگیهاى مهم تامکت، سیستم پیشرفته کنترل سلاح آن است که از موشک‌هاى فونیکس ساخت شرکت هیوز استفاده مىکند. این سیستم قادر به ردیابى همزمان ۲۴ هدف در فاصله ۱۲۰-۳۱۵ کیلومتر (تابع ابعاد هدف)، و همچنین، شکار همزمان شش هدف انتخابى در ارتفاع‌ها و سرعت‌هاى مختلف با شش فروند موشک
فونیکس است؛ این سیستم بسیار پیچیده الکترونیکى، در صنایع نظامى بهاندازه خود اف.-۱۴ مشهور شده است!
در اولین قرارداد فروش، مقرر شد که ۱۲ فروند اف.-۱۴ اى. براى نیروى دریایى ساخته شود. ولى ساخت فقط هفت فروند از آنها، شرکت گرومن را تقریبا ورشکسته کرد؛ چون در حین تولید، قیمت هر فروند تامکت از ۷/۳ میلیون دلار پیشبینى شده اولیه به ۱۱ میلیون دلار رسیده بود. به این ترتیب، تامکت گرانقیمتترین هواپیماى رده خودش شد. گرومن که گرفتاری‌هاى مالى دیگرى هم داشت، و ضمناً با کمتوجهى نیروى دریایى مواجه شده بود، توجه شاه ایران را با تلاش‌هاى فراوان به تامکت جلب کرد، و در دولت ایالات متحده هم موانع فروش این جنگنده به ایران را برطرف کرد؛ در آن زمان، خریدهاى کلان نظامى شاه ایران باعث جلب توجه بسیارى از شرکت‌هاى هواپیماسازى شده بود. سرانجام، با انعقاد قرارداد دو میلیارد دلارى با ایران براى فروش ۸۰ فروند تامکت در ژوئن ۱۹۷۴، گرومن از خطر ورشکستگى نجات یافت، و برنامه تامکت مجدداً فعال شد. هواپیماهاى درخواستى ایران در طول سال‌هاى ۱۹۷۶ و ۱۹۷۸ تحویل شدند، و این معامله مبناى مبادله خلبانان و تکنسین‌ها براى امور آموزشى، فنى، و خدماتى شد.بهدلیل وقوع چند سانحه براى تولیدات اولیه اف.-۱۴ اى.، تردیدهایى نسبت به صحت کارکرد موتور ساخت پرات‌اندویتنى بهوجود آمد. بنابراین، از همان اوایل دهه ۱۹۷۰ با تغییر اساسى موتور، مدل اف.-۱۴ بى. ساخته شد که نسبت به مدل قبلى عملکرد پروازى بهمراتب بهترى به شرح زیر داشت: ۴۰% کاهش شعاع دور زدن، ۲۱% افزایش شتاب قابلتحمل جی.، ۸۰% افزایش برد. اما هزینه زیاد و بعضى مشکلات فنى، تولید اف.-۱۴ بى.، و مدل بعدى، یعنى اف.-۱۴ سى.، را ناممکن کرد. با این حال، تولید اف.-۱۴ اى. تا ۱۹۸۷ ادامه یافت که با عرضه ۵۵۷ فروند (شامل ۱۲ فروند از مدل آر. اند دى. براى امور توسعه و تحقیقات) تولیدش متوقف شد.
با تغییر اساسى موتور، پیگیرى مشکلات پیشرانه به نتیجه رسید، و اینبار موتور اف.۱۱۰ ساخت شرکت جنرال‌الکتریک جانشین موتور پرات‌اندویتنى شد. در ۲۹ دسامبر ۱۹۸۶ آزمایشات پروازى تامکت جدید، یعنى اف.-۱۴ دى.، آغاز شد. بر خلاف مدل قبلى، که به سیستم‌هاى آنالوگ مجهز بود، اف.-۱۴ دى. به سیستم اویونیکى رقمى مجهز است، و قابلیت‌هاى تهاجمى قوی‌ترى دارد. موتور جدید، باعث ۱۶% افزایش سرعت صعود و ۲۶% افزایش شعاع عملیاتى تامکت شده، و امکان برخاستن از روى عرشه بدون استفاده از پسسوز را فراهم کرده است. با تجهیز تامکتهاى قبلى به موتور جدید، مدل موقتى اف.-۱۴ پلاس حاصل شد، و هرچند قرار بود که همه تولیدات قبلى تامکت به اف.-۱۴ دى. تبدیل شوند، این برنامه عملى نشد.
اولین فروند اف.-۱۴ دى. در ماه مه ۱۹۹۰ تحویل «نیروى دریایى ایالات متحده» شد. |
