| در ۱۹۴۳ استالین، رهبر وقت شوروى (سابق)، خواستار ساخت بمبافکنهاى استراتژیک براى مقابله با بمبافکنهاى امریکایى بى.-۲۹ شد. روس‌ها با کپىسازى از روى چند فروند بى.-۲۹ ساقط شده در شرق سیبرى، توپولف-۴ را ساختند، و حدود ۱،۰۰۰ فروند از آن را تولید کردند. طى توسعهاى چندمرحلهاى، انواع قدرتمندتر توپولف-۸۰ و توپولف-۸۵ هم ساخته شدند؛ اما با وجود موتورهاى پرقدرت پیستونى، اهداف امریکایى (در فاصله بیش از ۱۰،۰۰۰ کیلومتر) از شعاع عمل همه آنها خارج بود. در ابتداى سال ۱۹۵۱، یعنى زمانى که توپولف مشغول طراحى توپولف-۹۵ بود، مایاسیشف علاقهمندى خود را براى طراحى بمبافکن جت با برد ۱۱،۰۰۰ تا ۱۲،۰۰۰ کیلومتر اعلام کرد. در ۲۴ مارس ۱۹۵۱ دولت شوروى (سابق) که از فعالیت‌هاى ایالات متحده براى ساخت بمبافکنهاى بى.-۵۲ و بى.-۶۰ اطلاع داشت، دستور بازگشایى کارخانه مایاسیشف را صادر کرد؛ قبلاً این کارخانه در فوریه ۱۹۴۶ تعطیل شده بود. مدتى بعد، طرح مایاسیشف در اولویت نخست قرار گرفت؛ چون استالین فرصت بسیار محدودى را براى اولین پرواز آن تعیین کرده بود.
مایاسیشف طرح بمبافکن بینقارهاى خود را پروژه ۲۵ نامید. طراحان پروژه ۲۵ به دلیل ابعاد بزرگ و برد زیاد، با دشواری‌هایى (مثلاً در طراحى تیرهاى بال‌ها و یا انتخاب موتور) مواجه بودند. بر اساس تحقیقات، بهترین پیشرانه (با توجه به تعریف مأموریت)، چهار موتور فرو رفته در ریشه بال‌ها بود. به این ترتیب، دو موتور نزدیکبههم در ریشه هر بال قرار داده شد. سازه برونسوى بال‌ها را سبک‌تر و ارتجاعىتر طراحى کردند تا در تحمل اغتشاشات جوى مؤثرتر باشد، و ضمناً تنش خمشى کمترى به ریشه بال‌ها وارد شود. آزمایش‌هاى تونل باد هم پساى کمتر این روش تعبیه موتورها را تأیید کرد. براى کاهش وزن سازه طرح، بیشترین ضریب بار قابلتحمل به ۲/۵ در بیشترین وزن فرود و ۱/۹۵ در بیشترین وزن برخاستن محدود شد. زیرگروه دینامیک دفتر طراحى مایاسیشف براى ارابههاى فرود هم تدبیر منحصربفردى را مطرح کرد: دو ارابه فرود اصلى دوچرخهاى (پشتهمى) با ارابههاى کوچکترى در نوک بال‌ها. در حین برخاستن، ارتفاع ارابه فرود جلویى زیاد مىشد که در افزایش برآ و کمک به سیستم سکان افقى براى جدا شدن از زمین مؤثر بود.
در۲۰ ژانویه ۱۹۵۳ اولین پیشنمونه طرح مایاسیشف به پرواز درآمد، و «نیروى هوایى شوروى» (سابق) آن را ام.-۴ نامید. هرچند مدت اولین پرواز آزمایشى ام.-۴ فقط ۱۰ دقیقه بود، دوره آزمایش نسبتا کاملى (حدودا دو برابر آزمایش‌هاى بقیه هواپیماهاى روسى) را گذراند. این دوره آزمایش زودتر از ۱۵ آوریل ۱۹۵۴ به پایان نرسید. با ظهور اولین فروند ام.-۴ بر فراز میدان سرخ (مسکو) در مراسم رژه روز اول مه ۱۹۵۴، غربی‌ها از وجود آن مطلع شدند. ابعاد عظیم این هواپیما، که در مقایسه با چهار فروند میگ-۱۷ ملازم آن بسیار نمایان بود، باعث شد که غربی‌ها آن را تقریبا همسان بى.-۵۲ امریکایى ارزیابى کنند، و ناتو آن را بیسون نامید. با وجود انفجار پیشنمونه دوم به دلیل نشت یک لوله سوخت اصلى، و کشته شدن تمام سرنشینانش، پروازهاى آزمایشى ام.-۴ مجموعا رضایت‌بخش بود. با این حال، هنوز هم برد ام.-۴ کمتر از مقدار مطلوب بود، و با ۱۱،۰۲۳ پوند بار جنگى، به کمتر از ۸،۱۰۰ کیلومتر مىرسید؛ البته مدتى پیش از اولین پرواز ام.-۴، استالین درگذشته بود؛ وگرنه طرح مایاسیشف به دلیل دست نیافتن به برد مورد نظر، جدا دچار مشکل مىشد!
طرح توپولف-۹۵ در ۱۹۵۵ تکمیل شد، و با وجود سرعت و سقف پرواز کمتر، اما به دلیل برد بهمراتب بیشترش، از ام.-۴ پیشى گرفت. تلاش‌ها براى بهسازى عملکرد ام.-۴ به ساخته شدن مدل ۲۰۱ ام. انجامید که بعدا ۳ ام. (بیسون بى.) نامیده شد. مدل ۳ ام. بدنه مستحکم‌تر، دهانه بال بزرگتر، و موتورهاى قوی‌تر و کممصرفترى (نسبت به طرح اولیه) داشت، و در ناحیه دم کمى اصلاح شده بود. با عرضه توپولف-۹۵ و همچنین به دلیل بىاعتمادى به موتور ۳ ام. و کوتاه بودن فاصله زمانى بین تعمیرات اساسى آن، توجه چندانى به مدل ۳ ام. جلب نشد؛ اساساً در دوران حکومت خروشچف (زمامدار جانشین استالین) پیشرفت موشک‌هاى بالستیک بینقارهاى باعث کاهش توجهات به بمبافکنهاى استراتژیک شده بود. . بمبافکنهاى ام.-۴ اولیه به تانکرهاى سوخترسانى به نام ام.-۴-۲ تبدیل شدند، وخط تولید ام.-۴ در اواخر ۱۹۵۶ به تولید ۳ ام. مشغول شد. پیشنمونه ۳ ام. توانست ۱۲ رکورد جهانى بارمزد-به-ارتفاع را به دست آورد که شامل حمل ۱۰،۰۰۰ کیلوگرم بارمزد تا ارتفاع ۱۵،۳۱۷ متر (۵۰،۲۵۳ فوت) و ۵۵،۲۲۰ کیلوگرم بارمزد تا ارتفاع ۲،۰۰۰ متر (۶،۶۵۰ فوت) بود.
وقتى که در ۱۹۶۰ دفتر طراحى مایاسیشف مجدداً تعطیل شد، کار طراحى مجدد دماغه ۳ ام. تکمیل شده بود. حاصل این کار، مدلى به نام ۳ ام.دى. بود که در مانور روز هوانوردى در دوموددوو نمایش داده شد. ناتو این هواپیما را بیسون سى. نامید، و اشتباهاً آن را یک هواپیماى شناسایى دریایى پنداشت. تولید ۳ ام.دى. در ۱۹۶۶ متوقف شد. در دهه ۱۹۷۰ به دلیل نیاز شدید شوروى (سابق) براى حمل سفینههاى بزرگ فضایى بر پشت هواپیماها، مایاسیشف دست به کار شد، و طرحى را با استفاده از نمونه اصلاح شده ۳ ام. پیشنهاد کرد؛ ولى عمرش کفاف عملى شدن این پیشنهاد را نداد. بر اساس این طرح، دم عمودى به یک دم عمودى دوگانه تبدیل شد، موتورها بهینه شدند، و ناحیه انتهایى دم مقدارى کشیدهتر شد. اولین پرواز بدون بار این هواپیما، که وى.ام.-تى. نامیده شد، در ۲۹ آوریل ۱۹۸۱ انجام گرفت، و از ششم ژانویه ۱۹۸۲ پروازهاى آزمایشى تحت بار آغاز شد که با موفقیت‌هایى همراه بود. |
