کابین یک هواپیمای مسافربری، در مدت پرواز به هوای تازه و مطبوع برای مسافران نیاز دارد. به همین دلیل، از زمان ظهور هواپیماهای مسافربری مجهز به کابین بسته، سیستم تهویهمطبوع یکی از مهمترین سیستمهای این هواپیماهاست.
شاید تصور اولیه این باشد که تامین هوای تازه از طریق وارد کردن هوای عبوری از اطراف بدنه هواپیمای در حال پرواز به داخل کابین، راهی ساده و کم هزینه است؛ ولی در حقیقت این آخرین روش قابل استفاده در هواپیماهای امروزی است و فقط زمانی که سایر سیستمهای مربوطه قابلاستفاده نباشد، به وارد کردن هوای عبوری از اطراف هواپیما مراجعه میشود.
هوای مورد استفاده برای تهویه مطبوع هواپیما از چند راه قابل تامین است:
- هوای پرفشار کمپرسور موتور هواپیما
- هوای پرفشار یکان قدرت کمکی (ای.پی.یو.) نصب شده در دم هواپیما
- بازگردادندن هوای مصرف شده در کابین
- هوای مطبوع دستگاه زمینی (در زمان استقرار روی زمین)
- هوای عبوری از اطراف هواپیمای در حین پرواز
روش تنظیم دمای هوا، شبیه تنظیم دمای آب دستشویی با استفاده از دو شیر آب سرد و گرم، مخلوط کردن هوای گرم با هوای سرد به مقدار مناسب برای رسیدن به دمای مطلوب است. بنابراین به دو منبع هوای گرم و سرد نیاز است.
معمولاً برای هواپیمای در حین پرواز از هوای کمپرسور موتور هواپیما استفاده میشود. این هوا دمای بسیاز بالایی دارد که شاید تا حدود ۲۰۰ درجه سانتیگراد باشد. بخش کوچکی از این هوای داغ به عنوان منبع هوای گرم استفاده میشود. بخش اصلی هوای تامین شده، وارد سیستمی میشود که دمای هوا را شدیداً کاهش میدهد و منبع هوای سرد را تامین میکند. با مخلوط کردن هوای این دو منبع در حد مطلوب، میتوان دمای هوای خروجی این سازوکار را کنترل کرد. این هوا از طریق لولههایی به سقف هواپیما رسانده میشود تا از طریق منافذ هوای مطبوع، به داخل کابین تزریق شود.
البته استفاده مداوم از هوای کمپرسور، باعث افت توان موتور میشود و با افزایش مصرف سوخت، هزینه زیادی به بار میآید. به همین دلیل، همزمان بخشی از هوای مصرف شده در کابین را به منبع هوای سرد سیستم تامین هوای تهویه مطبوع بازمیگردانند تا میزان تقاضا از موتور کاهش یابد.
اگر در کارکرد موتورها مشکلی پیش بیاید، می توان از یکان قدرت کمکی (ای.پی.یو.) استفاده کرد. این یکان شبیه موتور کوچکی است که در مواقع خاص یا اضطراری برای تامین برق یا هوای فشرده به کار انداخته میشود. همچنین در مواقعی هم که هواپیما روی زمین مستقر باشد و تکنسینها مشغول فعالیتهای تعمیراتی هستند، دستگاه یکان قدرت زمینی را به آن وصل میکنند که هوایی در دمای مطبوع به داخل کابین هواپیما میفرستد.
اگر در حین پرواز، مشکل جدی برای موتورها پیش بیاید، با باز کردن دریچهای در زیر بدنه، بخشی از هوای عبوری از اطراف بدنه هواپیما مستقیماً وارد کابین میشود. البته با استفاده از این منبع هوای تازه، امکان تنظیم دما هم دیگر وجود ندارد.