ایرباس ۳۳۰، ۳۴۰

ایرباس ۳۳۰-۲۰۰

تا اواسط دهه ۱۹۸۰ صنایع ایرباس فقط به ساخت هواپیماهاى مسافربرى کوتاه‏‌برد و میان‏‌برد اشتغال داشت؛ اما در آن زمان، مسئولان این اتحادیه تصمیم گرفتند که وارد صحنه ساخت هواپیماهاى دوربرد شوند. در آن زمان، ایرباس دو پیشنهاد اولیه را بررسى کرد. یکى از این طرحها، به‏نام تى.اى.۹، براى جابجایى ۲۹۰ نفر مسافر در مسیرهاى میان‏‌برد مناسب بود، و طرح دوم، به‏‌نام تى.اى.۱۱، براى حمل ۲۱۷ نفر مسافر در مسیرهاى دوربرد موردنظر بود. هر دو طرح، به همان بدنه ایرباس ۳۰۰ مجهز بودند، و مطابق سنت ایرباس، دو موتور براى هر دو پیشنهاد شده بود. به‏‌دلیل علاقه‏مندى خطوط هوایى به هواپیمایى جادارتر در مسیرهاى دوربرد، بدنه طرح تى.اى.۱۱ کمى کشیده‏‌تر شد؛ اما در طرح موتورهاى پرتوانى که شرکت آى.اى.ئى. پیشنهاد کرده بود، مشکلات فنى مهمى بروز کرد. به همین دلیل، طراحان ایرباس از چهار موتور ضعیف‌تر سى.اف.ام. به‏‌جاى دو موتور پیش‏‌بینى شده قبلى استفاده کردند. به این ترتیب، طرح اولیه ایرباس ۳۴۰ به‏‌وجود آمد.

این زمان، با رشد و توسعه خطوط هوایى آسیایى، که خریداران احتمالى محصولات ایرباس بودند، مقارن شد. این شرکت‌ها خواستار خرید هواپیماى دوموتوره‏‌اى بودند که با ظرفیتى بیشتر از هواپیماهاى دوموتوره بوئینگ، برد نسبتا زیادى هم داشته باشد. این خواسته، کارشناسان ایرباس را به برنامه بیسابقه‏‌اى رهنمون شد: ساخت دو هواپیما، یکى دوربرد و چهارموتوره، و دیگرى میان‏‌برد و دوموتوره، و هر دو با ساختار یکسانى براى بدنه و بال‌ها.

طرح چهارموتوره، همان ایرباس ۳۴۰ بود؛ اما طرح دوموتوره، که تأخیرى نسبت به اولى داشت، ایرباس ۳۳۰ نامیده شد. البته بال‌هاى ۳۴۰ در اثر وجود دو موتور اضافى در قسمتهاى برون‏‌سوى بال‌ها، کمى خمیده‏‌تر مى‏‌شد. با وارد شدن نیروهاى شدید برآ در حین پرواز، این خمیدگى کاهش می‌یافت، و با حفظ نسبى شکل مطلوب بال‌ها، عملکرد پروازى بهبود یافته، مصرف سوخت شدیدا کم مى‏‌شد. البته یافتن بهترین محل براى قرارگیرى موتورها، نکته‏‌اى بود که با تحقیق فراوان به دست آمد.

دشوارترین مرحله طراحى ایرباس ۳۴۰ و 330، طراحى باله‌اى آن‌ها بوده که پس از تحقیقات گسترده آئرودینامیکى و سازه‏اى عملى شد. تدبیر طراحان ایرباس در تدارک یک طرح واحد براى بال دو هواپیماى مختلف، نشانه اعتمادبه‏‌نفس زیاد آنهاست؛ همچنانکه پذیرش این طرح از طرف مدیران رده‏‌بالاى ایرباس، و درگیر شدن همزمان با ساخت دو هواپیما، عزم راسخ آنها را در رقابت با بوئینگ نشان مى‏‌دهد. البته وجود اشتراکات فراوان ایرباس ۳۳۰ و 340، صرفه‏‌جویى هنگفتى را هم در زمینه تولید حاصل مى‏‌کرد.

پیش‏نمونه ۳۴۰ براى نخستین بار در ۲۵ اکتبر ۱۹۹۱ پرواز کرد، و دو مدل اولیه‏‌اش، یعنى ۳۴۰-۳۰۰ و 340-۲۰۰، به‏‌طور همزمان، گواهینامه صلاحیت پرواز اروپایى را در ۲۲ دسامبر سال بعد، و گواهینامه صلاحیت پرواز امریکایى را در ۲۷ مه ۱۹۹۳ دریافت کردند. آزمایش‌هاى فرود کاملاً خودکار ۳۴۰ در اکتبر ۱۹۹۴ انجام شد. تقریبا هم‌پاى پیشرفت کار ۳۴۰، اولین پرواز ۳۳۰ هم در دوم نوامبر ۱۹۹۲ انجام شد، و در اکتبر سال بعد، به‏‌طور همزمان، گواهینامه‏‌هاى صلاحیت پرواز اروپایى و امریکایى را دریافت کرد. هواپیماهاى ۳۴۰ و ۳۳۰ (به‏‌ترتیب) در مارس ۱۹۹۳ و ژانویه ۱۹۹۴ به خدمت خطوط هوایى درآمدند.

هر دو طرح جدید ایرباس، به سیستم کنترل پرواز-با-سیم مجهزند. این سیستم قبلاً در ایرباس ۳۲۰ به‏‌کار رفته و ایرادهایش اصلاح شده است. هر دو سیستم کنترل پرواز ایرباس ۳۳۰ و ۳۴۰ شامل پنج رایانه (سه رایانه اولیه و دو رایانه کمکى) است که با سیستم‌هاى جایگزین الکتریکى و مکانیکى پشتیبانى مى‏‌شود. با این سیستم، در حین فرود، شهپرهاى لبه فرار در نقش بالچه عمل مى‏‌کند، و پس از نشستن، به طرف بالا چرخیده، با تولید پساى زیاد، وظیفه یک ترمز هوایى را انجام مى‏‌دهد. همچنین، مثل ایرباس ۳۰۰-۶۰۰، در ناحیه دم ۳۳۰ و 340 مخزن سوختى تعبیه شده که براى کمک به کنترل هواپیما به‏‌کار مى‏رود، و با پمپ کردن سوخت و جابه‏‌جا کردن گرانیگاه، به‏‌طور مصنوعى شرایط مناسبى تعادلى را فراهم مى‏‌کند. دم عمودى ۳۳۰ و ۳۴۰ بسیار شبیه ۳۰۰ و ۳۱۰ است، و فقط در قسمت‌هایى تقویت شده است؛ این موضوع، با توجه به اختلاف ابعاد این هواپیماها، نکته جالبى در تأمین پایدارى سمتى است.

در ماه نوامبر ۲۰۱۱ ایرباس تولید ۳۴۰ را خاتمه داد و طرح جدیدتر ایرباس ۳۸۰ را جایگزین آن کرد.

 ایرباس ۳۴۰-۲۰۰ در نمایشگاه هوایی فارن‌بورو ۱۹۹۲

۳۳۰-۲۰۰ (مدل پایه)

A330-300 (با ظرفیت استاندارد ۳۳۵ نفر مسافر)

A330-200F (مدل باربری)

A330-800 (ارتقا یافته مدل ۳۳۰-۲۰۰ با موتور بزرگتر)

A330-900 (ارتقا یافته مدل ۳۳۰-۳۰۰ با کابین اصلاح‌شده)

A330 MRTT (مدل چندمنظوره نظامی)

انواع مدل‌های ایرباس ۳۴۰:

۳۴۰-۲۰۰ (مدل پایه)

A340-300 (با ظرفیت ۲۹۵ نفر مسافر در چیدمان کابین سه‌کلاسه با برد ۱۲،۴۰۰ کیلومتر)

A340-500 (دوربردترین هواپیمای مسافربری زمان خودش)

A340-600 (طرحی برای حانشینی مدل‌های اولیه بوئینگ ۷۴۷)

تعداد تولید شده:

ایرباس ۳۳۰: ۱،۴۹۷ فروند تا ۳۰ ژوئن ۲۰۲۰

ایرباس ۳۴۰: ۳۳۷ فروند تا نوامبر ۲۰۱۱ (پایان تولید)

مراجع:

Jane’s All the World’s Aircraft, 1995-1996

https://en.wikipedia.org/wiki/Airbus_A330

تاریخ آخرین بازبینی:

۱۳۹۹/۴/۳۱